ในอดีตที่ผ่านมา พระเจ้าพรหมทัตได้เสวยราชย์ปกครองอาณาประชาราษฎร์ พระองค์สร้างกองทัพให้มีความเข้มแข็ง โดยได้ตั้งงบประมาณซื้อม้ามาประจำการกองทัพ จึงได้ตั้งข้าราชการผู้หนึ่งขึ้นเป็นผู้ติดต่อ ตีราคาซื้อม้า ซึ่งเจ้าหน้าที่คนนี้มีคุณธรรม ซื้อม้าในราคายุติธรรม ทำให้พระองค์คิดว่าสิ้นเปลืองงบประมาณ จึงคิดหาวิธีซื้อม้าในราคาถูก ๆ จึงได้ปลดเจ้าหน้าที่คนเก่าออก แต่งตั้งเจ้าหน้าที่ซื้อมาคนใหม่เข้ารับหน้าที่แทนและได้สั่งกำชับไว้อย่างดีว่า
"นี่...เจ้าคนเก่านั้นมันซื้อม้าราคาแพงเกินไป เป็นการสิ้นเปลืองงบประมาณ เจ้าต้องซื้อในราคาถูก ๆ คือเมื่อพ่อค้านำม้ามาขาย เจ้าต้องปล่อยม้าตัวที่ดุร้ายให้ออกมากัดม้าของพ่อค้า ที่นี้เจ้าก็กดราคามันเสียให้หนัก"
"พระเจ้าค่ะ" เจ้าหน้าที่ซื้อม้าคนใหม่รับพระราชโองการ
เมื่อพ่้อค้านำม้ามาขาย เจ้าหน้าที่คนใหม่ก็ปล่อยม้าตัวดุร้ายให้ออกมาอาละวาดกัดม้าของพ่อค้าจนเป็นแผล พอเวลาตีราคา เจ้าหน้าที่คนใหม่ก็กดราคาว่า
"นี่ม้าพวกเจ้ามีแต่แผล จะให้ซื้อราคาแพง ๆ ไม่ได้หรอก ของไม่ดี ไม่มีคุณภาพอย่างนี้"
พอกล่าวเช่นนี้แล้วก็ตีราคาม้าในราคาต่ำจนพ่อค้าขาดทุนยับเยิน พวกพ่อค้าจึงปรึกษากันว่า
"ขืนเป็นแบบนี้พวกเราแย่แน่ ๆ พวกเราต้องหาทางแก้ ... ไหนใครมีวิธีดี ๆ เสนอบ้าง"
"พวกเราควรไปปรึกษากับเจ้าหน้าที่คนเดิมนะ เพราะแกเป็นคนซื่อสัตย์ ไม่เอาเปรียบพวกเรา แกคงมีวิธีแก้ไขแน่" พ่อค้าคนหนึ่งเสนอ
พ่อค้าจึงพากันเดินทางไปหาเจ้าหน้าที่คนเก่า เมื่อไปถึงก็ปรับทุกข์ทันทีว่า
"นี่ท่าน หากเป็นเช่นนี้ต่อไป พวกผมไม่มีทุนเลี้ยงม้าขาขายอีกแน่นอน ที่มีวิธีแก้ไขอย่างไรช่วยบอกทีเถอะ"
อดีตเจ้าหน้าที่ซื้อม้า คิดใคร่ครวญตามที่พ่อค้าม้าเล่าให้ฟังอยู่ครู่หนึ่งจึงกล่าวว่า
"แบบนี้ต้องเกลือจิ้มเกลือ เพราะหากสิ่งที่มีกำลังเสมอกัน ย่อมจะไม่ทำอันตรายแก่กัน ดังนั้น เมื่อพวกท่านนำม้ามาขาย จงเอาม้าตัวที่ดุร้ายมาด้วย เวลาเขาปล่อยม้าที่ตัวดุ ๆ ออกมา พวกท่านก็จงปล่อยม้าตัวที่ดุ ๆ ออกมาเช่นกัน เมื่อเป็นเช่นนี้ มันก็จะทำอะไรกันไม่ได้"
เหล่าพ่อค้าได้ฟังกลอุบายต่างก็พออกพอใจ แล้วลาอดีตเจ้าหน้าที่กลับไป
ในกาลต่อมา พ่อค้าเหล่านั้นก็นำม้ามาขายอีกครั้ง เมื่อเจ้าหน้ามี่ปล่อยม้าตัวดุร้ายออกไปพวกพ่อค้าก็ปล่อยม้าตัวที่ดุร้ายออกมาเช่นกัน ร้ายต่อร้ายเจอกันต่างดูเชิงกันอยู่ ไม่มีตัวไหนกล้าลงมือ ทำให้เจ้าหน้าที่แปลกใจยิ่งนัก และจำเป็นต้องซื้อม้าในราคาเต็ม
เมื่อซื้อเสร็จแล้ว ก็นำความไปกราบทูลพระเจ้าพรหมทัต
"แผนการของพระองค์ล้มแหลวแล้ว"
"ล้มแหลวได้อย่างไรกัน!" พระเจ้าพรหมทัตตรัสถาม และทรงดำริในพระทัยว่า
"แปลกแท้ ๆ มันต้องมีอะไรเกิดขึ้นแน่ ๆ"
จึงเชิญอดีตเจ้าหน้าที่มาปรึกษาหารือ เจ้าหน้าที่คนเก่งจึงกราบทูลรายงานว่า
"ที่เป็นเช่นนี้ ก็เพราะม้าทั้งสองฝ่าย ต่างมีนิสัยเหมือนกัน ดุร้ายพอ ๆ กัน จึงมิอาจทำอันตรายแก่กันได้"
พระเจ้าพรหมทัตพิจารณาความจริงตามนั้น จึงสั่งให้ซื้อม้าในราคาเต็มตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นมา
ฝ่ายพ่อค้าทั้งหลายต่างก็ยงย่องสรรเสริญสติปัญญาของอดีตเจ้าหน้าที่ ที่ได้ช่วยแนะแนวทางให้พวกตนได้รับความยุติธรรม
มาชาติสุดท้าย พระเจ้าพรหมทัตได้เกิดมาเป็นพระอานนท์ เจ้าหน้าที่ซื้อม้าคนเก่า ได้มาเกิดเป็นพระพุทธเจ้า
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า คนที่เห็นแก่ได้นั้น ย่อมสรรหาวิธีมาโกงอยู่เสมอ แต่การโกงนั้น ย่อมสร้างความเสียหายแก่ทั้งสองฝ่าย อนึ่ง คนที่มีสติปัญญา ย่อมสามารถเป็นที่พึ่งของผู้ตกทุกข์ได้ยาก ประดุจพ่อแม่ซึ่งเป็นที่พึ่งพาของลูก ๆ และผู้ที่มีอัธยาศัยเหมือนกันย่อมเข้ากันได้ดี ดังเช่นนิทานเรื่องนี้
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น